Hải Hậu quê tôi
(02:30, 18/02/2015)
Hải Hậu quê tôi
Trần Xuân Liêm
Lần theo trang sử quê hương
Tự hào chí khí quật cường ông cha
Trí tài đẩy biển lùi xa
Anh hùng, văn hóa bài ca sáng ngời.
Năm trăm năm ngược dòng trôi
Quê hương Hải Hậu biển trời hoang sơ
Bãi lau nước ngập vật vờ
Sình lầy cửa lạch, xa mờ thuyền xuôi
Biển dồn sóng vỗ bão dồi
Mênh mông dòng nước mặn trôi dập dềnh
Bốn cụ Thủy tổ trí bền1
Trần, Hoàng, Phạm, Vũ đặt nền khởi nguyên
Công lao mãi mãi lưu truyền
Vững tay chèo lái con thuyền vươn xa
Mưa rầu, nắng lửa can qua
Đội trời, đạp đất dựng nhà đứng chân
Dầy công lấn biển, cơi dần
Buổi đầu dựng nghiệp muôn phần khó khăn
Oằn lưng đẩy sóng, đắp ngăn
Chặn từng dòng nước nhọc nhằn bao công
Quai đê biển, đắp đê sông
Thau chua rửa mặn tạo đồng lúa xanh
Trí bền đẩy biển lùi nhanh
Dựng xây nên xã Quần Anh buổi đầu2
Xẻ sông dẫn nước, bắc cầu
Mồ hôi trộn máu thầm mầu đất đai
Quy hoạch đường sá rộng, dài
Nghề nông, nghề biển, lưới chài, thủ công
Có công trời chẳng phụ lòng
Từng làng, từng xã theo dòng mạnh lên.
Đất lành vang tiếng khắp miền
Tiếp theo chín bậc tài hiền về đây3
Lại, Lê, Trần, Nguyễn chung tay
Bùi, Phan, Đoàn, Đỗ, Vũ xây vững nền
Tứ tính Cửu tộc tạc nên
Bờ xôi, ruộng mật đặt tên xứ đồng
Quai thêm đất, xẻ thêm sông
Chắt phù sa mở cánh đồng phì nhiêu
Uốn dòng nước chảy thuận chiều
Nào ai tính được ít nhiều công lao
Đắp đê Hồng Đức… Ngoại Bao4
Năm lần quai lấn san cao cánh đồng.
Đất thêm rộng, người thêm đông
Có quan Phù Doãn Nguyễn Công Trứ về5
Mộ dân khai khẩn đắp đê
Thêm tổng Ninh Nhất một bề bãi quai.
Tổng Kiên Trung, tổng Tân Khai6
Quần Phương liền dải đất đai hợp cùng
Bốn miền hợp sức thủy chung
Đưa thuyền tới bến thuận lưng lái chèo
Vượt qua sóng gió gieo neo
Đẹp miền đất mới lúa reo ngày mùa
Tin vui đón nhận sắc Vua
Huyện nhà thành lập- Trời vừa vào xuân7
Từ đây trăm họ quây quần
Mong xây Hải Hậu muôn dân mạnh giàu
Mở mang dân trí đi đầu
Rạng ngời văn hóa nhịp cầu sánh vai
Chăm lo phúc lộc lâu dài
Quần Anh hội tụ anh tài bốn phương
Ra công gạn đục khơi trong
Xứng danh “Mỹ tục khả phong” sắc vàng8
Nét ngời nghĩa xóm tình làng
Muôn đời con cháu nối trang sử vàng.
Bông đang yên xóm yên làng
Bọn xâm lực Pháp ngang tàn về đây
Hung hăng đồn lũy giăng dầy
Ép người cướp đất, dựng bầy Việt gian.
Dân ta nước mất nhà tan
Tinh thần yêu nước dâng tràn lòng dân
Bao người khởi xướng canh tân
Biết bao nghĩa sĩ Văn Thân khơi nền9.
Một ngày ánh sáng bừng lên
“Việt Nam cách mạng thanh niên” cao trào10
Lòng dân chờ đợi khát khao
Ai người lãnh đạo đứng vào đấu tranh?
Con đường cứu nước tỏ rành
Hải Nam cơ sở hình thành từ đây.
Phong trào lớn mạnh từng ngày
Chờ thời cơ đến diệt bầy sói lang
Năm ba mươi mốt còn vang11
Trên cây gạo cổ đền làng Hội Khê
Búa liềm cờ đỏ kéo lên
Lòng dân phấn khởi, giặc điên cuồng lùng
Dân làng bảo vệ đến cùng
Truyền nhau ý chí, lửa bùng niềm tin
Phong trào cách mạng tiến lên
Dưới cờ Đảng, Bác khắp miền bước theo
Từ đây tranh đấu đa chiều
Biểu tình chống thuế, đòi quyền dân sinh…
Bao người yêu nước quên mình
Tấm gương Anh Hiếu … hy sinh sáng ngời12
Đảng xây cơ sở khắp nơi
Tuyên truyền, giác ngộ không rời lòng dân
Cao trào tranh đấu mạnh dần
Làm cho giặc Pháp bao lần cuồng điên
Cường hào, tề ngụy không yên
Ra tay kìm kẹp dân đen khắp miền
Đau thương tang tóc triền miên
Lại thêm giặc Nhật gây nên đói nghèo
Tề gian đục nước cướp theo
Bao người chết đói, bao điều xót thương.
Đảng luôn vững lái kiên cường
Lòng dân có Đảng vững đường đấu tranh
Thời cơ vận nước tỏ rành
Khắp nơi nổi dậy quyết dành dân sinh
Dốc lòng ủng hộ Việt Minh
Chính quyền cách mạng về mình rồi đây
Niềm vui cả nước dâng đầy
Thiêng liêng tiếng Bác sáng mây Ba Đình
Tuyên ngôn độc lập khai sinh
Con Rồng cháu Lạc ngỡ mình trong mơ
Xóa tan nô lệ kiếp xưa
Xây nền dân chủ đợi chờ ước mong
Toàn dân chung sức chung lòng
Đi theo cách mạng khơi dòng ấm no
Giữ gìn độc lập tự do
Quyết đem lực lượng giữ cho vững bền.
Âm mưu giặc Pháp xỏ xiên
Phá ngang hiệp định, súng rền trời thu
Non sông lại ngập bóng thù
Muôn người đứng dậy ngục tù sợ chi.
Lòng dân xây lũy thành trì
Đảng ta lãnh đạo trường kỳ đấu tranh
Pháp lâm vào thế cầm canh
Tăng cường đàn áp, chiếm dành nông thôn
Nhà thờ chúng biến thành đồn
Rẽ chia lương, giáo, dân dồn khảo tra
Bắt phu bắt cả người già
Vơ vét của cải, sưu gia, thuế nhồi
Tề gian chỉ điểm, chiêu hồi
Hai năm bốn tháng tạc đời không quên13
Cầu tre An Phú đổi tên14
Thành cầu Uất Hận nuôi thêm căm hờn
Đấu tranh máu chảy không sờn
Làm cho tề, ngụy phải chờn vây thôn
Đêm đêm du kích đánh đồn
Thanh niên cứu quốc lòng son diệt thù
Dân công đường mở chiến khu
Hậu phương bí mật gánh gùi tiếp lương
Chí dân vững, Đảng soi đường
Thế ta đã mạnh mọi phương chiến trường
Giặc ngăn khắp các ngả đường
Tràn về Hải Hậu tăng cường quân đông
Kiên cường du kích lập công
Đánh cho quân giặc đến không đường hồi
Trận Chợ Đền, trận Cầu Đôi15 …
Văn Đàn, Văn Lý … vang ngời chiến công
Đông Biên cứ điểm một vùng16
Pháp dồn cố thủ đến cùng cứu thua
Quân ta tiến đánh bất ngờ
Đập tan cứ điểm, trắng cờ hàng binh
Cùng chiến dịch Hà Nam Ninh
Điện Biên thắng lớn, viễn chinh Pháp nhừ
Mùng bốn, tháng sáu, năm tư17
Mừng vui Hải Hậu quân thù sạch tan
Nhân dân vui sướng dâng tràn
Hòa bình trở lại xóa tan đọa đầy
Cuộc đời tươi đẹp từ đây
Nông dân có ruộng người cầy tự do
Ước mơ áo ấm cơm no
Chung xây hợp tác chẳng lo đói nghèo
Một lòng tin Đảng dân theo
Cùng xây đời mới, nhịp chèo vang ngân
Phong trào cách mạng toàn dân
Nhiệt tình hưởng ứng chuyên cần xóm, khu
Hăng say học tập xóa mù
Nâng cao văn hóa, hận thù cũng qua.
Cuộc đời đang đẹp mọi nhà
Bọn xâm lược Mỹ gây ra cơ hàn
Dựng lên bè lũ bạo tàn
Hại dân, bán nước ngập tràn đau thương
Miền Nam thành bãi chiến trường
Thành Đồng kiêu hãnh vững đường đấu tranh.
Sục sôi cả nước quân hành
Tình yêu Tổ quốc dâng thành bão giông
Lời thề thống nhất non sông
Lớp sau tiếp bước cha ông lên đường
Mùa xuân tạm biệt quê hương
Thanh niên Hải Hậu kiên cường sục sôi
Gần hai mươi bảy ngàn người18
Tòng quân giết giặc tuổi đời đang xuân
Biết bao người mẹ giấu buồn
Tiễn con mẹ dặn phải luôn giữ thề
Non sông thống nhất mới về
Thấm sâu chí khí tình quê dạt dào.
Quê hương phát động phong trào
Tăng gia sản xuất, chất cao lúa vàng
Dân quân tay súng sẵn sàng
Nâng cao cảnh giác vững vàng hậu phương.
Mỹ thua trên khắp chiến trường
Điên cuồng đánh phá quê hương đêm ngày
Dân quân Hải Hậu tay cày
Vẫn bên nòng súng chờ mày tới đây
Mười ba “thần sấm” tan thây19
Ba tàu chiến Mỹ vào đây dính đòn
Cô dân quân tuổi còn son20
Kéo lê “thần sấm” vai tròn biển Đông
Dưới bon lúa vẫn nặng bông
Biển xanh vẫn chắt mặn nồng muối ngon
Gửi ra tiền tuyến nghĩa tròn
Gạo thơm, quân khỏe, muối ngon … giao thừa21
Cần cù, vất vả nắng mưa
Tay cầy, tay súng, sớm trưa sẵn sàng
Hải Quang rực rỡ bảng vàng22
Gom từng hạt thóc sảy sàng chắt chiu
Gửi ra tiền tuyến thật nhiều
Góp phần thắng Mỹ sớm chiều hậu phương
Tin vui thắng trận chiến trường
Có công sức của quê hương nghĩa tình.
Ngày vui đất nước hòa bình
Nước non thống nhất bình minh rạng ngời
Cờ sao đỏ thắm rợp trời
Năm nghìn liệt sỹ … đời đời không quên23
Ơn sâu Hải Hậu dựng đền
Xa gần thăm viếng càng thêm nhớ nguồn
Tư duy đổi mới sớm hôm
Dựng xây Hải Hậu mạnh hơn chung tình.
Đường quê, mở rộng đẹp xinh
Nông thôn khởi sắc văn minh cuộc đời
Huyện nhà văn hóa rạng ngời24
Điển hình cả nước đẹp tươi tình người
Anh hùng đánh giặc ba thời25
Anh hùng lao động cuộc đời đẹp sao
Huân chương Độc lập Đảng trao26
Miền quê rực sáng tự hào bài ca
Nông thôn mới – điểm quốc gia27
Mái trường đạt chuẩn nở hoa ngời ngời28
Ruộng đồng quy hoạch tới nơi
Đưa cơ giới hóa nhẹ vơi sức người
Tầu về cảng biển thảnh thơi
Giao thương hàng hóa ngược xuôi bến này
Thôn quê đổi mới từng ngày
Nhà văn hóa xóm vui say nghĩa tình
Sáng, xanh, sạch, đẹp lung linh29
Cánh đồng lúa lớn phơi mình trĩu bông
Tám xoan nổi tiếng thơm nồng30
Làng nghề hoa cảnh, sắc hồng vươn xa
Chuyển mình công nghiệp mở ra
“Sông Hồng” xí nghiệp dựng nhà máy may…
Hè về bãi biển in mây
Khách về nhớ mãi những ngày Thịnh Long31
Mừng vui ngày hội non sông
Tri ân khai sáng cha ông thuở nào
Nhớ ơn Đảng, Bác biết bao
Anh hùng liệt sỹ … hồn vào cờ sao.
Bài ca em hát ngọt ngào
Hòa trong hương sắc dạt dào hôm nay
Rợp trời Hải Hậu cờ bay
Mừng ngày độc lập – Hội ngày toàn dân32
Nặng lòng người ở xa gần
Hướng về đất mẹ tri ân nghĩa tình
Chung tay làm đẹp quê mình
Rực vùng biển sáng, văn minh mạnh giàu
Bài ca nối những nhịp cầu
Miền quê giàu đẹp, sáng câu tình người
Đất lành muôn sắc hoa tươi
Anh hùng, Văn hóa quê tôi – Tự hào.
Chú thích:
1. Bốn cụ thủy tổ là: Trần Vu, Vũ Chi, Hoàng Gia, Phạm Cập
2. Xã Quần Anh được thành lập năm 1511
3. Chín cụ (Cửu tộc: Lại, Nguyễn, Lê, Bùi, Phan, Đoàn, Đỗ, Trần, Vũ)
4. Đê Hồng Đức nay là đường tỉnh lộ 486B, đê Ngoại Bao nay là xã Hải Cường
5. Khoảng năm 1829 cụ Phù Doãn thừa thiên Nguyễn Công Trứ mộ dân khai khẩn Tân Lác Lý trở ra đến 1838 lập thành tổng Ninh Nhất
6. Tổng Kiên Trung do các dòng họ Lê, Lâm, Vũ khai khẩn (ngày nay thuộc các xã Hải Nam, Hải Hà, Hải Thanh, Hải Phúc, Hải Lộc).
- Tổng Tân Khai do tiến sỹ Đỗ Tông Phát lập nên từ năm 1864 đến năm 1893 hoàn thành (ngày nay thuộc các xã Hải Đông, Hải Lý, Hải Chính).
- Tổng Quần Phương do bốn cụ thủy tổ khai khẩn từ đầu thế kỷ XV
7. Huyện Hải Hậu được thành lập ngày 27/12/1888, triều vua Đồng Khánh năm thứ 3.
8. Mỹ tục khả phong: Sắc phong của nhà vua năm 1862
9. Phong trào Văn Thân chống Pháp do cử nhân Trần Văn Gia ở Hải Hậu khởi xướng, tổ chức từ khoảng năm 1858
10. Tổ chức Việt Nam cách mạng Thanh niên tiền thân của Đảng do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc Thành lập giữa năm 1927 cơ sở đã phát triển và xuất hiện ở Hải Nam, Hải Hậu vào năm 1928.
11. Tháng 7 -1931 ở Làng Hội Khê Ngoại xã Hải Nam-huyện Hải Hậu, tổ Đảng đã treo cờ Đảng ở cây gạo trước đền Hội Khê
12. Tấm gương hy sinh của đồng chí Vũ Văn Hiếu quê xã Hải Anh, huyện Hải Hậu được Đảng cử làm Bí thư đầu tiên của khu mỏ Quảng Ninh, bị địch bắt đầy ra Côn Đảo, trước lúc hy sinh đồng chí đã trao lại cho đồng chí Lê Duẩn (sau là Tổng bí thư của Đảng) tấm áo của mình.
13. Hai năm bốn thánh từ năm 1949 đến năm 1951 bọn phản động cấu kết với bọn thực dân Pháp chống phá ác liệt, đàn áp dã man phong trào cách mạng ở Hải Hậu là thời kỳ đau thương, uất hận mà nhân dân đã đặt tên là thời kỳ Hai năm bốn tháng.
14. Năm 1950 tại Sông Ngòi Cau địch đã mổ bụng chặt đầu 400 cán bộ du kích của ta rồi hất xác xuống sông Ngòi Cau tại cầu tre An Phú bắc qua sông, đồng bào đã đặt tên là cầu Uất Hận để khắc cốt ghi tâm mối thù của bọn phản động đế quốc.
15. Trận Chợ Đền: tháng 8-1953 trận càn của địch bị bộ đội địa phương và du kích xã Hải Anh tiêu diệt một trung đội địch.
- Trận Cầu Đôi ngày 12-1-1952 du kích Hải Hưng và bộ đội địa phương phục kích tiêu diệt một đại đội Âu Phi và bắt sống 46 tên giặc và nhiều vũ khí
- Trận Văn Đàn 3-2-1952: ta phá tan bốt Văn Đàn tiêu diệt 100 tên địch
- Trận Văn Lý ngày 28-9-1963 du kích và bộ đội địa phương đã tiêu diệt gọn 2 tiểu đoàn khinh quân của địch
16. Trận đánh Đông Biên: Trận đánh cụm cứ điểm Đông Biên ngày 4-6-1954 đã đập tan mắt xích cuối cùng trong vành đai cứ điểm phòng ngự miền duyên hải Nam Định
17. Ngày 4-6-1954 chiến thắng Đông Biên, Hải Hậu hoàn toàn được giải phóng
18. Trong 2 cuộc kháng chiến cứu nước Hải Hậu đã có gần 27.000 thanh niên lên đường đi giết giặc
19. Trong chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ, dân quân Hải Hậu kết hợp với bộ đội địa phương bắn rơi 13 máy bay Mỹ, bắn cháy 3 tàu chiến Mỹ
20. Hình ảnh cô dân quân Hải Thịnh (Thịnh Long) Hà Thị Nhiên kéo xác máy bay Mỹ trên bãi biển quê hương
21. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1965 – 1975) Hải Hậu đã đóng góp cho tiền tuyến 170.059 tấn thóc; 11.163 tấn thịt lợn hơi; 6.336 tấn hải sản; 658.000 tấn muối; 16.054 tấn cói chẻ và nhiều sản phẩm khác
- Trong 10 năm (1965-1975) Hải Hậu đã 31 lần tiễn đưa con em lên đường giết giặc với tổng số 26.813 quân nhân. Trong đó có 74 gia đình có 5 người con, 239 gia đình có 4 người con, 1.128 gia đình có 3 người con và 2.852 gia đình có 2 người con nhập ngũ vào bộ đội. Có 11 người được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, đồng thời Hải Hậu có 1.781 con em tham gia lực lượng thanh niên xung phong (theo lịch sử Hải Hậu trang 204 – 205)
22. Xã Hải Quang được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ
23. Hải Hậu có 4.670 liệt sỹ; 2.097 thương binh; có 128 bà mẹ Việt Nam anh hùng; có 31 tập thể và cá nhân được phong tặng Anh hùng lực lượng vũ trang và 3 đơn vị được phong tặng danh hiệu anh hùng lao động
24. Huyện Hải Hậu 35 năm liên tục được nhà nước công nhận điển hình văn hóa cấp huyện của toàn quốc
25. Huyện Hải Hậu 3 lần được Đảng và nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng: Anh hùng Lực lượng vũ trang trong thời kỳ chống Pháp; Anh hùng Lực lượng vũ trang trong thời kỳ chống Mỹ; Anh hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới
26. Huyện Hải Hậu được Đảng và nhà nước tặng thưởng Huân Chương Độc Lập hạng: Nhất, Nhì, Ba.
27. Huyện Hải Hậu được Trung ương chọn là 1 trong 5 huyện điểm xây dựng Nông thông mới của toàn quốc. Đến năm 2013 đã có 6 xã đạt và 1 thị trấn cơ bản đạt tiêu chí quốc gia đã được cấp bằng công nhận về xây dựng nông thôn mới. Phấn đấu 2015 huyện Hải Hậu đạt tiêu chí huyện Nông thôn mới.
28. Đến năm 2013 Hải Hậu có 99 trường đạt chuẩn quốc gia. Trong đó: Mầm non 33/35 trường; Tiểu học 40/40 trường; THCS 24/39 trường; THPT 2/8 trường.
29. Đến năm 2013 Hải Hậu đã có 535/546 xóm có nhà văn hóa xóm đẹp đẽ khang trang
30. Gạo tám xoan nổi tiếng của Hải Hậu có thương hiệu trên thị trường
31. Bãi tắm Thịnh Long hàng năm đón nhiều khách đến tắm biển và du lịch
32. Ngày 2-9 hàng năm ở Hải Hậu đều tổ chức kỷ niệm mừng ngày độc lập và tổ chức hội diễn văn nghệ, thể dục, thể thao từ xã đến huyện, đã thành ngày hội truyền thống được mọi người dân phấn khởi hưởng ứng tham gia