Chuyện xưa và nay “Không làm cỗ chia phần”, “Ăn cỗ không lấy phần” ở xã Hải Trung

      Ngày 05/5/2017 UBND huyện đã có hướng dẫn số 34/HD-UBND về việc thực hiện nếp sống văn hoá trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Trong đó đặc biệt chú trọng thực hiện chủ trương “Không làm cỗ chia phần” và “Ăn cỗ không lấy phần”. Ở các xã, thị trấn ban hành quy chế; thành lập Ban chỉ đạo, mời các tổ chức, đoàn thể tham gia; làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, cán bộ, đảng viên gương mẫu thực hiện. Đến nay trong toàn huyện việc “Không làm cỗ chia phần” và “Ăn cỗ không lấy phần” đã cơ bản được nhân dân thực hiện nghiêm túc; trong đó tại xã Hải Trung là điển hình.
      Ngày xửa, ngày xưa, đã lâu lắm rồi, việc làm cỗ để lấy phần và ăn cỗ lấy phần được cho là điều “tất nhiên” trong suy nghĩ của mỗi người dân ở Hải Hậu khi đi dự bất kỳ một đám cưới hay đám hội. Xuất phát từ khi cuộc sống còn khó khăn thiếu thốn, để có một bữa no còn khó, còn bữa ăn ngon phải đợi đến khi có dịp thật đặc biệt.  Vì vậy việc “lấy phần” ban đầu không phải là điều xấu, từ những tình cảm thương yêu và thói quen giành giụm của những người mẹ, người bà giành cho con cháu ở nhà; nhưng đó là trong thời kỳ còn khó khăn.
      Ngày nay khi đời sống người dân không phải “ăn sao cho no, mặc sao cho ấm” mà đã hướng tới “ăn ngon, mặc đẹp”, việc “làm cỗ lấy phần và ăn cỗ lấy phần” đã trở thành thói quen xấu vừa gây lãng phí cho gia đình vừa không phù hợp với nếp sống văn hóa mới của người Hải Hậu.
      Xã Hải Trung là một trong những đơn vị đang tích cực trong việc thực hiện nếp sống văn hóa mới này. Để thay đổi một thói quen trong cuộc sống của người dân địa phương cũng không phải là điều dễ dàng đối với Hải Trung. Đặc biệt là đối với những gia đình có việc cưới, việc hiếu. Làm cỗ ít thì sợ hàng xóm chê bai, dè bỉu, coi thường; làm cỗ để “gói phần” thì vừa lãng phí vừa gây ra những hệ lụy xấu, những thói quen không đẹp. Chính vì vậy Hải Trung đã có cách làm riêng, dựa trên Hướng dẫn của UBND huyện, địa phương đã tìm hiểu phương pháp của các xã đã làm được để rút ra kinh nghiệm.
      Đặt mục tiêu trong tháng 10/2017 là tháng hành động phải thực hiện dứt điểm việc “Không làm cỗ chia phần, ăn cỗ không lấy phần”, cán bộ công chức, viên chức, đảng viên có trách nhiệm gương mẫu, đi đầu trong việc thực hiện nếp sống văn hóa mới trong việc cưới, việc tang. Sau khi triển khai tại hội nghị UBND xã giao cho MTTQ, các đoàn thể chính trị có trách nhiệm chỉ đạo, xây dựng kế hoạch, hướng dẫn, kiểm tra các ban, chi hội, chi đoàn tổ chức hội nghị quán triệt đến cán bộ hội viên, đoàn viên thực hiện quy chế, chú trọng đối tượng cần vận động nhất là hội viên phụ nữ và đưa vào tiêu chí đánh giá các hội viên, đoàn viên, chi hội vào cuối năm. Tổ chức cuộc họp tổ dịch vụ, các cá nhân làm dịch vụ hiếu, hỷ, dịch vụ ăn uống xác định trách nhiệm của cả cộng đồng để thực hiện tốt quy chế của địa phương. Nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu là hiệu trưởng các nhà trường, trưởng trạm y tế, bí thư chi bộ, trưởng các xóm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý cán bộ đảng viên, công chức, viên chức. Thực hiện nếp sống văn hóa, UBND xã tăng cường vai trò giám sát của thanh tra nhân dân, thành viên ban thanh tra nhân dân được bầu theo các khu dân cư. Đến tháng 11, vào ngày đại đoàn kết toàn dân sẽ tổ chức bình xét danh hiệu gia đình văn hóa, nông thôn mới tại khu dân cư.
      Sau khi các gia đình đăng ký kết hôn tại xã, UBND Xã Hải Trung đã tuyên truyền cho nhân dân hiểu quy chế của địa phương. Sau đó cử cán bộ xã, xóm đến những gia đình có việc hiếu, việc hỷ để tuyên truyền cho người dân thực hiện nếp sống văn hóa mới. 
      Được “mục sở thị” các gia đình thực hiện nếp sống văn hóa mới trong việc cưới ở địa phương, chúng tôi được mời dự một đám cưới thực hiện theo nếp sống văn hóa mới ở xóm  2 - xã Hải Trung. Đây là đám cưới đầu tiên trong tháng hành động thực hiện nếp sống văn hóa mới của địa phương. Hôm nay ông Trần Văn Hoàn và Bà Nguyễn Thị Đông tổ chức tiệc cưới cho người con trai út trong gia đình. Để gia đình không phải băn khoăn với việc làm cỗ “không chia phần” với khách mời gần xa. Lãnh đạo xã Hải Trung cùng đại diện các ban ngành, đoàn thể của xã, của xóm được giao đã xuống tận nhà tuyên truyền và tặng quà cho gia đình tổ chức tiệc cưới “Không làm cỗ chia phần” và “Ăn cỗ không lấy phần”.
 

      Theo ông bà Hoàn Đông cho biết: “Nếu như trước chưa có quy chế thực hiện nếp sống văn hóa mới thì ông bà dự kiến sẽ làm khoảng 50 mâm cỗ. Mỗi một mâm cỗ gia đình bắt buộc phải làm rất nhiều món, vừa để ăn vừa phải để “Gói phần””. Nếu theo quan niệm “trả nợ miệng”, làm cỗ nhỏ thì sợ anh em hàng xóm chê bai, có khi còn tỏ ra khinh bỉ, nên đám cưới nào ở Hải Hậu nói chung và ở xã Hải Trung nói riêng cũng thường tổ chức hoành tráng và linh đình, cỗ bàn bắt buộc phải ăn mấy ngày với cả trăm mâm.
      Được sự vận động của ủy ban xã, gia đình tự nguyện ký cam kết thực hiện và được sự ủng hộ của mọi người, sau khi đã lược bớt khách mời gần xa, lược bớt những món ăn trước đây để gói phần; trong đám cưới con ông bà Hoàn đã giảm được nửa số món trong mâm cỗ, các món và chi phí cũng giảm đi một nửa so với trước. Vừa giảm chi phí cho gia chủ, người tới dự cũng không phải băn khoăn với quà mừng.
 

      Không phải cứ tổ chức linh đình và làm cỗ hoành tráng thì đám cưới mới vui và ý nghĩa. “Khởi đầu không dễ, giữ được khó hơn”; đám cưới của con trai ông Hoàn là một sự khởi đầu cho một nếp sống mới rất văn minh, được bà con rất đồng tình hưởng ứng.
      Không chỉ gia đình ông Hoàn, bà Đông tổ chức tiệc cưới theo nếp sống văn hóa mới mà ở Hải Trung từ khi thực hiện tháng hành động thực hiện nếp sống văn hóa mới người dân ai cũng phấn khởi, vui vẻ và mong muốn thực hiện. Trong tháng hành động đã có 8/8 đám cưới tổ chức được thực hiện. Nhiều gia đình tổ chức đám hiếu, hỷ, tiệc mừng đã theo chủ trương “Làm cỗ không chia phần” và người dân đến dự cũng “ăn cỗ không lấy phần” như gia đình ông Thuyên xóm 4; gia đình ông Đức xóm 10; ông Toản xóm 17. Các đám hiếu thực hiện luôn chuyển bó hoa và không làm cỗ linh đình như trước.
      Người dân ai cũng đồng tình nhất trí theo nếp sống văn hóa mới  “Không làm cỗ chia phần” và “ăn cỗ không lấy phần”, đâu đó vẫn có người nói rằng muốn làm nhưng còn “sợ mang tiếng”. Tuy nhiên khi lợi ích đã thấy rõ, khi nhận thức của mỗi người đã được nâng cao và khi có những gia đình đi đầu dám thay đổi như ông Hoàn, bà Đông thì chắc chắn trong thời gian không xa, nếp sống văn hóa mới này sẽ được nhân rộng không chỉ ở Hải Trung mà sẽ được nhân rộng trong toàn huyện.

Việt Hải